ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္တဲ့အခါမွာ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ အလြန္အေရး ႀကီးလွပါတယ္။ ဒီသ ေဘာတရားကို အသံုးျပဳၿပီး စစ္ဘုရင္ေတြက ေသြးေခ်ာင္းစီး စစ္ပြဲေတြ ဆင္ႏႊဲ ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူလူထုႀကီးကို ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္ စက္မႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကမၻာနဲ႔အဝွမ္းမွာ ပ႗ိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေဒသတြင္း မတည္ၿငိမ္မႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကပါတယ္။ တၿပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ဒီသ ေဘာတရားကို အသံုးျပဳၿပီး တႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကို တျခားႏိုင္ငံက ထိခိုက္ ေစမယ့္ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို ေရွာင္ရွားေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူတကြ ယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေရးတို႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြကလဲ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ Hans Morgenthau က ကမၻာႀကီးတခုလံုးကို ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ တိုင္းႏိုင္ငံ ေတြအေနနဲ႔ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီတိုင္းႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ဳိး စီးပြားေတြကသာလွ်င္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအေပၚမွာ လႊမ္းမိုးမႈရွိမယ္လို႔ ဆိုထားခဲ့ ပါတယ္။ ၁၈၄၈ ခုႏွစ္မွာ Lord Palmerston ကလဲ “ငါတို႔ဆီမွာ ထာဝရ မိတ္ ေဆြဆိုတာ မရွိဘူး။ ေရရွည္တည္တံ့ေနတဲ့ ရန္သူ ဆိုတာလဲ မရွိဘူး။ ငါတို႔ရဲ႕ အ က်ဳိးစီးပြားေတြကသာလွ်င္ ထာဝရေရရွည္တည္တံ့ေနတဲ့ အရာေတြ ျဖစ္တဲ့အ တြက္ ဒီအက်ဳိးစီးပြားေတြကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ဖို႔ကသာ ငါတို႔ရဲ႕ တာဝန္ျဖစ္ တယ္” လို႔ အဆိုရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုဖို႔ ခဲယဥ္းၿပီး၊ ဒီသေဘာတရားကို ႏိုင္ငံေခါင္း ေဆာင္ေတြက နည္းမ်ဳိးစံုနဲ႔ သေဘာေပါက္နားလည္မႈေတြ ကြဲျပားၾက ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာ အ ေပၚမွာ အေျခခံၿပီးမွ ႏိုင္ငံေတာ္က က်င့္သံုးရတဲ့ အမ်ဳိးသားေရးမူဝါဒေတြနဲ႔ ဒီမူဝါဒေတြအေပၚမွာ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ႏိုင္မယ့္ စစ္ေရး အင္အား၊ စီးပြားေရးအင္အား စတာေတြကို တြက္ခ်က္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ႏိုင္မႈေတြမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း သဏၭာန္ေတြနဲ႔ ဟန္ခ်က္ညီ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႔ အလြန္ပဲ အေရးႀကီး လွပါတယ္။ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားရဲ႕ အနက္အ ဓိပၸာယ္ေတြနဲ႔ ေတြးျမင္ယူဆပံုေတြ၊ အမ်ဳိးအစား ကြဲျပားမႈေတြ၊ သေဘာတရား နားလည္မႈအေပၚကို လႊမ္းမိုးႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ ေတြကို ကြဲကြဲျပားျပား သိျမင္မွသာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ အေရးပါလွတဲ့ ဒီသေဘာတရားကို ေကာင္းမြန္ထိေရာက္စြာ အ သံုးခ်ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုရာဝယ္
စစ္ဘုရင္နပိုလီယံက ႐ုရွားကို ဆင္ႏႊဲခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲဟာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဟစ္ တလာကလဲ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ျဖစ္ပြားေစခဲ့တာေတြနဲ႔ ဂ်ဴးလူမ်ဳိးေတြကို သုတ္သင္ရွင္းလင္းခဲ့မႈေတြကို ဂ်ာမဏီရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြား အ တြက္ ျပဳလုပ္တာလို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။ စတာလင္ကလဲ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ၾသဇာခံ အစိုးရေတြကို ပိုလန္နဲ႔ ဥေရာပ အေရွ႕ပိုင္း ႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာရေအာင္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့မႈေတြကို ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုႀကီးရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာလို႔ ဆို ျပန္ပါတယ္။ အီရတ္က ကူဝိတ္ကို က်ဴးေက်ာ္ခဲ့ တုန္းက အီရတ္အစိုးရကို တိုက္ခိုက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္သမၼတ စီနီယာ ဘြတ္ခ်္ကလဲ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ စစ္ပြဲဆင္ႏႊဲခဲ့တာလို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ပါကစၥတန္ သမၼတ Benazir Bhutto ကလဲ အိႏၵိယ ကက္စ္မီးယားေဒသ ႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈဟာ ပါကစၥတန္ရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားလို႔ ယူဆတယ္ လို႔ လူသိရွင္ၾကား ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ စစ္အာဏာရွင္ေတြကလဲ အာဏာတည္ျမဲေရးအတြက္ ေသြးေခ်ာင္းစီး လူသတ္ပြဲျပဳလုပ္ တာ၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုေတြကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္တာလို႔ ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို ဓားတေခ်ာင္းဘဝကို ေရာက္ေနတာနဲ႔ တူပါတယ္။ စားဖိုမွဴးလက္ထဲ ေရာက္ၿပီး၊ ဟင္းခ်က္ဖို႔ အသံုးျပဳခံရတဲ့အခါက်ေတာ့ အရသာရွိတဲ့ ဟင္းေကာင္းတခြက္အတြက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ထင္း ခုတ္သမားလက္ထဲေရာက္ၿပီး ညမီးလွံဳဖို႔ လိုအပ္မယ့္ ထင္းေတြကို ခုတ္ဖို႔ အသံုးျပဳခံရတဲ့ အခါက်ေတာ့ လူေတြကို အေႏြးဓာတ္ေပး မယ့္ မီးဖိုေလးတခုျဖစ္လာေစျပန္ပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ ဓားျပလက္ထဲေရာက္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ စည္းစိမ္ဥစၥာကို ၿခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ လက္ နက္ကိရိယာျဖစ္လာပါတယ္။ လူသတ္သမားလက္ထဲ ေရာက္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ထိခိုက္ေစတဲ့ လက္နက္ပစၥည္း ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရား တခုတည္းနဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ့ သေဘာတရားလား၊ ဆိုးရြားတဲ့ သေဘာတရား လားဆိုတာကို ဘယ္သူမွ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ကိုင္စြဲအသံုးျပဳသူရယ္၊ အသံုးျပဳခံရတဲ့ ပစၥည္းရယ္၊ အသံုးျပဳလိုက္တဲ့ အခ်ိန္၊ ေနရာနဲ႔ အေျခ အေနေတြရယ္၊ အသံုးျပဳပံုနည္းလမ္းရယ္၊ ေနာက္ဆက္တြဲ သက္ေရာက္ေစမႈရယ္ကသာ ေကာင္းျခင္း၊ ဆိုးျခင္းကို ေဖာ္က်ဴးေပးႏိုင္ တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္အရာကိုမွ တရားေသသတ္မွတ္ထားလို႔ မရပါ။ အျပည့္အဝ မွန္ကန္တဲ့ အမွန္တရားလို႔ သတ္မွတ္လို႔ မရပါ။ တိ က်တဲ့ အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ ေဖာ္ေဆာင္လို႔မရပါ။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါအရ အနက္အဓိပၸာယ္မ်ားစြာကို လူေပါင္း မ်ား စြာက ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘယ္သူေတြက ဘယ္လို အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့တယ္ဆိုတာကို ေလ့လာဖို႔ ဆိုသလို၊ ဒီဖြင့္ဆိုခဲ့မႈ ဟာလဲ လက္ရွိ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႔ ထင္ဟပ္မႈရွိရဲ႕လား ဆိုတာကို စဥ္ဆက္မျပတ္ဆန္းစစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြ၊ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈေတြမွာ ဘယ္သူက ဒါကို ေျပာခဲ့တာမို႕ မွန္တယ္ဆိုၿပီး ေျပာဆိုတတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါ ေတြဟာ ပုဂိၢဳလ္ေရးကိုးကြယ္မႈေတြမ်ားၿပီး၊ တိုးတက္တဲ့ အေတြးအေခၚ နည္းပါးတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီက ေန အျပန္အလွန္ ေလးစားမႈရွိတဲ့ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈ မဟုတ္ပဲ သူဘာလဲ၊ ငါဘာလဲ လုပ္ေနၾကတဲ့ ေတာင္စဥ္ေရမရ အရက္သမား စ ကားဝိုင္းေတြ ျဖစ္သြားတတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပညာရွင္ေတြ ေရးသားခဲ့တဲ့ က်မ္းဂန္စာေပေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အဆိုအမိန္႔ စ ကားလံုးေတြကို ကိုးကားတဲ့အခါမွာ သူေျပာခဲ့တဲ့ ဆိုတာထက္ သူေျပာခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာဟာ လက္ရွိအေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႔ သင့္ေလ်ာ္ႏိုင္ေစမႈ၊ အသံုးဝင္မႈေတြကို အဓိကထားၿပီး ေဆြးေႏြးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို မဟုတ္ပဲ စကားေျပာေနရင္း “ဒါကို ဦး ေတာက္တဲ့က ေျပာခဲ့တာ၊ ေဒၚဘုမက ေျပာခဲ့တာ။ မင္းက သူတို႔ေလာက္ပဲ တတ္ဦးမတဲ့လား။ မင္းကဘာမို႕လို႔လဲ” ဆိုတာမ်ဳိးေတြ၊ “ငါဆိုတဲ့ ေရႊဇီးကြက္က ေျပာတာ။ ငါဘာလဲ ဆိုတာ မင္းတို႔ သိတယ္မလား။ ငါေျပာတာမွန္တယ္” ဆိုတာမ်ဳိးေတြ ပါလာျပီဆိုရင္ေတာ့ အဲလိုလူမ်ဳိးဟာ အေဝးဆံုးကေန ေရွာင္ရွားသင့္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မေရွာင္ရွားႏိုင္ရင္ မိမိရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို တိုးတက္မႈ မရွိ ေစေတာ့ပဲ သင္းကြပ္ခံရႏိုင္လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လဲ ပညာရွင္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ေခါင္းေဆာင္ေပါင္းမ်ားစြာက အနက္အ ဓိပၸာယ္မ်ားစြာကို ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ Padleford နဲ႔ Lincoln တို႔က အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းမွာ မွီတင္းေန ထိုင္ၾကတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းတရပ္လံုးရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားေတြျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ေျမျပင္ပိုင္နက္၊ ေရပိုင္နက္၊ ေဝဟင္ပိုင္နက္ စတာေတြအေပၚမွာ ဗဟိုျပဳတယ္လို႔ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ Robert Osgood ဆိုသူကလဲ အ မ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာ တိုင္းျပည္အက်ဳိးအတြက္ တန္ဖိုးထားၿပီး ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေရးရာကိစၥေတြလို႔ ဆို ခဲ့ပါတယ္။ Morgenthau ကေတာ့ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး identity နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈေရးရာ identity ကို အျခားႏိုင္ငံေတြက ထိပါးေစာ္ကားလို႔ မရေအာင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းလို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဒီအနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကို ေလ့လာျခံဳငံုၾကည့္ရင္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္၊ အခ်ဳပ္ အျခာအာဏာ၊ political identity cultural identity စတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေၾကာင္း ေယဘုယ် ဆိုႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆက္စပ္ မႈေတြမွာမွ ဘယ္လို အခ်က္ေတြကို ဦးစားေပးရမယ္၊ ဘယ္လိုအေၾကာင္းတရားေတြက ယာယီျဖစ္တယ္၊ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြက ေရ ရွည္အေရးျဖစ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ထပ္မံၿပီး ခြဲျခားစိတ္ျဖာၾကည့္ဖို႔ လိုအပ္ပါမယ္။ ဒီလို မစိတ္ျဖာခင္မွာ အမ်ဳိးသားအက်ဳိး စီးပြားကို ဒႆနိကေဗဒရွဳေထာင့္ကေန ဘယ္လို သံုးသပ္ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာကို ေရးသားတင္ျပလိုပါတယ္။
ဒႆနိကေဗဒ႐ွဳေထာင့္မွ ေလ့လာျခင္း
အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားရဲ႕ အေျခခံစဥ္းစားေတြးေခၚမႈေတြကို ဆယ့္ငါးရာစုေခတ္ ေတြးေခၚပညာရွင္ Machiavelli ေရးသားခဲ့တဲ့ စာေတြထဲမွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အီတလီႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားထက္ ပိုၿပီးအေရးႀကီးတဲ့ ကိုယ္က်င့္တရား ေကာင္းမြန္မႈဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္အခ်ိန္ကာလမွာ အီတလီႏိုင္ငံ ေပါင္းစည္းေရး၊ ျပည္ပအင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္မႈမွ လြတ္ကင္းေရးစတာေတြကို ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကာလျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီလိုေရးသားခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚလာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
medieval ေခတ္က ခရစ္ယာန္ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ အဆိုအမိန္႔ေတြမွာလဲ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေတြး ေခၚစဥ္းစားမႈေတြကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ လူေတြမွာ ဝိညာဥ္ေတြ ရွိၿပီး၊ ေသဆံုးၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ခံရမွာ ျဖစ္တဲ့အ တြက္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လိုက္နာရမယ့္ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြ ရွိတယ္ လို႔ သူတို႔က ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ့ ဝိညာဥ္နဲ႔ ေသဆံုးၿပီး ေနာက္ပိုင္း ကာလဆိုတာ မရွိတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေတြဟာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ကာကြယ္ႏိုင္ ဖို႔နဲ႔ ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ျမဲဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုနည္းလမ္းမ်ဳိးကိုမဆို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာ သာေရးေခါင္းေဆာင္ Thomas Aquinas တင္သြင္းခဲ့တဲ့ jus ad bellum နဲ႔ jus in bello သီအိုရီေတြထဲမွာ ဒီသေဘာတရားေတြကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒီသီအိုရီသေဘာတရားေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အထက္မွာ ဘယ္သူမွ မရွိဘူးဆိုတဲ့ realism ဝါဒရဲ႕ အ ေျခခံေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
စစ္ေရးပါရဂူ ကေလာ့ဝတ္စ္ကလဲ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြား သေဘာတရားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆိုထားခဲ့ဖူးပါတယ္။ သူက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအျဖစ္ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးနဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လိုအပ္ခ်က္ေတြက တြန္းအားေပးတာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ သူ႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ အတြက္ စစ္ျဖစ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ရတဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိ ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ စစ္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆံုးျဖတ္တဲ့အခါမွာ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားထက္ ပိုၿပီး အေရးႀကီးတဲ့ တျခားဘယ္ အေၾကာင္းအရာကိုမွ ဦးစားေပး မစဥ္းစားသင့္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ေအာင္ပြဲ၊ အခ်ိန္အတိုင္းအတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိတဲ့ စစ္ပြဲေတြကက်ေတာ့ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ေကာင္းက်ဳိး မျဖစ္ေစ တဲ့အတြက္ မိုက္မဲရူးသြပ္မႈသာ ျဖစ္ တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီေခတ္ကာလေတြရဲ႕ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ သံတမန္ေရးအေတြးအေခၚေတြမွာ raison d’etat (သို႔မဟုတ္) Staatsraison သေဘာတရားေတြက လႊမ္းမိုးပ်ံ႕ႏွံ႔ေနခဲ့ပါေတာ့တယ္။
(၂ဝ) ရာစု ကာလထဲမွာေတာ့ Hans Morgenthau ရဲ႕အေတြးအေခၚေတြက အေမရိကန္နဲ႔ ကမၻာတဝွမ္းမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံ ေတြဟာ စနစ္တက် သံုးသပ္ေလ့လာမႈမရွိပဲ သူတို႔ရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကိုပဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ အနည္းဆံုး တ ျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားေတြကို ထိခိုက္ႏိုင္ေစတတ္တယ္လို႔ သူက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ထိခိုက္မႈျဖစ္ေစတဲ့အခါ ျဖစ္ရပ္ေတာ္ ေတာ္ မ်ားမွာေတာ့ သံတမန္နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳၿပီး အေပးအယူလုပ္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတြဟာ အေပးအယူ လုပ္လိုစိတ္မရွိပဲ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ တခုတည္းကိုသာ ဦးစားေပးလာျပီဆိုရင္ ေတာ့ ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ေဒသတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတြအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိလာပါျပီ။ ႏိုင္ငံေတြဟာ စီးပြားေရးနဲ႔ စစ္ေရးဆိုင္ရာ ကိုယ္ ပိုင္အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး၊ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ကို က်င့္သံုးလာတဲ့အခါ စစ္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတြအ ေနနဲ႔ တကမၻာလံုးအတြက္ အက်ဳိးေက်းဇူး ျဖစ္ထြန္းေစတာေတြထက္စာရင္ ကိုယ္ပိုင္အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကိုသာ ပထမဦးစားေပး စဥ္းစားေလ့ ရွိၾကပါတယ္လို႔ သူက ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒေတြခ်မွတ္ရာမွာ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာက အလြန္အေရးပါတာမွန္ေပမယ့္ ပါဝါေပၚအေျခ တည္ၿပီး ထည့္သြင္းစဥ္းစားမႈ လုပ္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ သူက အၾကံျပဳထားခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို အေျခခံၿပီး မူဝါဒတရပ္မခ် မွတ္ခင္မွာ ဒီမူဝါဒကို က်င့္သံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ National Power ကို တိုးျမင့္ေစတာလား၊ အားေလ်ာ့ ေစတာလားဆိုတာကို ထည့္သြင္းမွုေတြ ျပဳလုပ္လို႔ရွိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အနာဂတ္အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ မူဝါဒေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္ တယ္လို႔ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။
သူ႔ရဲ႕ အယူအဆေတြကို ကန္႔ကြက္သူေတြ အေျမာက္အျမား ေပၚထြက္ခဲ့ေပမယ့္၊ ဒီအယူအဆေတြထဲမွာ rational ျဖစ္တဲ့ အခ်က္အ လက္ေတြလဲ အမ်ားအျပား ပါဝင္ေနပါတယ္။ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ National Power ဆိုတာက လူဦးေရ၊ တည္ေနရာ အေနအထား၊ ရာသီဥတုအေျခအေန၊ သဘာဝသယံဇာတ၊ ထုတ္လုပ္မႈစြမ္းအား၊ စီးပြားေရးအင္အား၊ စစ္အင္အားစတဲ့ tangible elements ေတြသာ မက ဦးေဆာင္မႈ၊ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံု၊ အစိုးရအမ်ဳိးအစား၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ညီညြတ္မႈစတဲ့ intangible elements ေတြနဲ႔ပါ တိုင္း တာရတာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အစိုးရေတြက အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အသံုးျပဳၿပီး စစ္အင္အားႀကီးထြားလာ ေအာင္ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ စစ္အသံုးစရိတ္ ႀကီးမားတဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုး တက္ မႈကို ထိခိုက္ေစပါေတာ့တယ္။ စီးပြားေရးအင္အားမွာ ယုတ္ေလ်ာ့အားနည္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Hans Morgenthau ဆိုထားခဲ့ သလိုပဲ ႏိုင္ငံေတြဟာ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို အသံုးျပဳၿပီး မူဝါဒေတြခ်မွတ္တဲ့အခါ National Power ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာ လက္ရွိကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေန၊ အခင္းအက်င္းေတြမွာ အသံုးဝင္တဲ့ အယူအဆတရပ္ျဖစ္ပါတယ္။
စစ္အင္အား ႀကီးထြားလာေအာင္ ျပဳလုပ္တာ၊ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးေသာ တပ္မေတာ္တရပ္ေပၚထြက္လာေအာင္ ျပဳလုပ္တာေတြဟာ စီးပြား ေရး ခိုင္မာေတာင့္တင္းမွ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဂ်ီဒီပီမ်ားလာမွ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေငြတမတ္နဲ႔ ငါးၾကင္းေခါင္း ကိုင္ခ်င္လို႔ မရပါ။ အိမ္တအိမ္မွာရွိတဲ့ အိမ္ေထာင္ဦးစီးဟာ အိမ္တအိမ္လံုးရဲ႕ ဝင္ေငြ ဆယ္သိန္းရွိေနခ်ိန္မွာ အိမ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ဆိုၿပီး တေသာင္းတန္ ဓားတလက္ဝယ္တာက အဓိပၸာယ္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဝင္ေငြ ႏွစ္ေသာင္းရွိေနခ်ိန္မွာ တေသာင္းတန္ဓားဝယ္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အိမ္ကလူေတြ အစာေရစာ မဝပဲ ငတ္ဖို႔ မ်ားပါတယ္။ ဒီလိုအိမ္ေထာင္ဦးစီးမ်ဳိးက အိမ္ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ဒီဓားကို ဝယ္ရတာပါလို႔ ဘယ္ေလာက္ပဲ လူၾကားေကာင္းေအာင္ ဟစ္ေနေန၊ ဒါကို ႐ူးသြပ္မႈ လို႔ပဲ လူအမ်ားက သံုးသပ္ပါလိမ့္မယ္။ ပိုၿပီး ဆိုး တာက အဲဒီဓားႀကီးကို ကိုင္ၿပီး အိမ္က လူေတြကို ခုတ္မယ္တကဲကဲ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးပါ။ အိမ္တအိမ္မွာ အဲလိုအရူးက အိမ္ ေထာင္ဦးစီး လုပ္ေနလို႔ မရတာကေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။ အရူးကို မဖယ္ရွားႏိုင္ရင္ေတာ့ အဲဒီအိမ္တအိမ္လံုး ဒုကၡဆင္းရဲ ၾကံဳၾကရ မွာပါ။
ႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ဒီလိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးေတြတိုင္းမွာ စစ္အသံုးစရိတ္ကို တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ငါးရာခိုင္ႏႈန္းပဲ သံုးစြဲၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီမ်ားေလ စစ္အသံုးစရိတ္ကလဲ ႀကီးလာေလေလပါပဲ။ ႏိုင္ငံရဲ႕ National Power ကလဲ တိုးလာေလေလပါပဲ။ ေရျမင့္လို႔ ၾကာတင့္တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးကလဲ ဆုတ္ ယုတ္၊ စစ္အသံုးစရိတ္ကလဲ ႀကီး၊ စစ္အသံုးစရိတ္ႀကီးလာလို႔ စီးပြားေရးက ပိုဆုတ္ယုတ္နဲ႔ သံသရာလည္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ဘယ္ေလာက္ပဲ ႀကိဳးစားေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံတကာ စစ္အင္အား အဆင့္အတန္းကလဲ မမွီႏိုင္၊ စီးပြားေရးအင္အား အဆင့္အတန္းကလဲ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူေတြက ေတာ္လွန္လာၾကတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္မႈကလဲ မရ၊ ႏိုင္ငံ ေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား အတြက္ကလဲ ဘယ္အရာကို ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဦးစားေပးရမွန္း မသိပဲ ဝမရွိပဲ ဝိလုပ္ခ်င္တဲ့ မိုက္မဲ႐ူးသြပ္ေနသူ မ်ားအျဖစ္သာ ကမၻာက သတ္မွတ္ခံရနဲ႔ national power လဲ မရ၊ တိုင္းျပည္သိကၡာက်တာပဲ အဖတ္တင္က်န္ရစ္တတ္ပါတယ္။ ေရမ ျမင့္တဲ့အတြက္ ၾကာလဲ မတင့္ပါ။ ဖြတ္မရ၊ ဓားမဆံုးၿပီး၊ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားေတြမွာသာ ေရနည္းငါး ဘဝလို မ်က္ႏွာငယ္ၾကရပါေတာ့ တယ္။
အမ်ဳိးအစားကြဲျပားမႈမ်ား
Realists ေတြက ႏိုင္ငံတႏိုင္ရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာကို အမ်ဳိးအစားေလးမ်ဳိး ခြဲျခားၿပီး ေဖာ္ျပေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ပထမ အမ်ဳိးအစားကေတာ့ အေရးႀကီးမႈအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာကို vital interests နဲ႔ secondary interests ဆိုၿပီး ခြဲျခားေဖာ္ျပပါတယ္။ ဥပမာ စစ္ေအးကာလတုန္းက က်ဴးဘားမွာ ဘယ္လို missiles မွ မရွိေစရဘူးဆိုတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုရဲ႕ vital interest ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေအးကာလေႏွာင္းပိုင္းမွ ကမၻာ့ ေရနံေရာင္းလိုအားကို ဘယ္ႏိုင္ငံကမွ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း မရွိေစ ရဆိုတာက အေမရိကန္ရဲ႕ secondary interest ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယ အမ်ဳိးအစားကေတာ့ ေရတိုေရရွည္ အခ်ိန္ကာလအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး temporary interests နဲ႔ permanent interests ဆိုၿပီး ခြဲျခားသတ္မွတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ အီရန္ကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ အီရတ္ကို ကူညီတာ စတာမ်ဳိးက temporary interests ျဖစ္ပါတယ္။ Western Hemisphere မွာ hostile power မရွိရဘူးဆိုတာက အေမရိကန္ရဲ႕ permanent interest ျဖစ္ပါတယ္။
တတိယအမ်ဳိးအစားကေတာ့ တိက်ေသာသတ္မွတ္ခ်က္ေပၚမွာ အေျခခံၿပီး specific interests နဲ႔ general interests ခြဲျခားသတ္ မွတ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဂ်ပန္ ကုန္သြယ္မႈ အတားအဆီးေတြ မရွိရဘူးဆိုတာက specific interest ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အ ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြကေတာ့ general interest ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳအမ်ဳိးအစားကေတာ့ compatibility ေပၚမွာ အ ေျခခံၿပီး complementary interests နဲ႔ conflicting interests ဆိုၿပီး ခြဲျခားသတ္မွတ္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ကိုဆိုဗိုအေရးမွာ ႐ုရွားနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈက complementary interest ျဖစ္ၿပီး၊ ဆာဗ့္ေတြကို ႐ုရွားေတြက ကူညီမႈကက်ေတာ့ conflicting interest ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒေတြမွာ ဒီလိုအမ်ဳိးအစား ကြဲျပားမွုေတြက အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဥပမာ- တျခားႏိုင္ငံတခုရဲ႕ လူ႔အ ခြင့္အေရးကိစၥေတြဆိုတာက Permanent, general, secondary interests ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြဟာ လူ႔အ ခြင့္အေရးကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ႏိုင္ငံငယ္ေတြ အေပၚမွာသာ အေရးယူမႈေတြ ျပဳလုပ္တတ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံႀကီးေတြအေပၚထားရွိတဲ့ ႏိုင္ ငံျခားေရး မူဝါဒေတြမွာက်ေတာ့ ေရွ႕တန္းတင္ေလ့ မရွိတတ္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ အေပၚမွာ အေမ ရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ အေရးယူသင့္သလားဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးမႈေတြမွာ ဒီအခ်က္ကို ထည့္ သြင္းၿပီး ေဆြးေႏြးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ကို စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕အေရးယူျခင္းအားျဖင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးမွာ ထိခိုက္ေစႏိုင္မႈ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကုန္သြယ္ေရးမွာ ဆိုးဝါးတဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္ေစမႈ၊ သံတမန္ေရးရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြမွာ အားနည္း ခ်က္ရွိေစမႈ စတာေတြ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ေရးသား တင္ျပထားၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕ န ယူးကလီးယားအေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ရဲ႕ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ ေလ်ာ့နည္းသြားေစႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေျမာက္ကိုးရီးယားအေရးဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ specific interests ျဖစ္ၿပီး၊ တ႐ုတ္ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးးေဖာက္မႈကက် ေတာ့ general interestsပဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပိုၿပီးအေရးႀကီးတဲ့ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို ဦးစားေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ ေလ့လာေတြ႔ရွိႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီလို competing interests ေတြျဖစ္လာတဲ့အခါ ဘယ္လိုအက်ဳိးစီးပြားကို ဘယ္လိုအခ်ိန္အတြက္ ပိုၿပီး ဦးစားေပးသင့္သလဲ ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေၾကာင္းအရာ တခုတည္းေပၚမွာတင္ မူတည္ၿပီး တႏိုင္ငံနဲ႔ တျခားတႏိုင္ငံတို႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားေတြက ထပ္တူမက်ႏိုင္ပါဘူး။ ဥပမာ ဆားဗီးယားေတြက ကိုဆိုဗာ အယ္ေဘးနီးယားေတြကို ဖိႏွိပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြား သတ္မွတ္ခ်က္ က general, temporary and secondary interests ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္ေဘးနီးယားရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ဳိး စီးပြားသတ္မွတ္ခ်က္ ကက်ေတာ့ specific, permanent and vital interests ျဖစ္သြားပါျပီ။ ဒီလိုပါပဲ။ ျမန္မာ့အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္လဲ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စုတို႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားေတြက မတူညီပါဘူး။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရး စတာေတြနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ အတြက္ general and temporary interests ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ရဲ႕ ေဒသတြင္းၾသဇာအာဏာလႊမ္းမိုးမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဆိုင္တာ ျဖစ္ေပမယ့္ ေဒသတြင္းမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ၾသဇာအာဏာ ႀကီးထြားလာေရးကိုပါ တြဲစပ္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ secondary interests အဆင့္မွာပဲ ရွိပါတယ္။
တ႐ုတ္ျပည္သူ႔ သမၼတႏိုင္ငံ အတြက္က်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ နယ္နိမိတ္ခ်င္းထိစပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္ေနတာက တ ေၾကာင္း၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈမွာ အေရးႀကီးဆံုးျဖစ္ေနတဲ့ ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ေတြကို အေမရိကန္ ေရတပ္ထိန္း ခ်ဳပ္ထားတဲ့ မလက္ကာေရလက္ၾကားကေနတဆင့္ ျဖတ္စရာမလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံကေနတဆင့္ ျဖတ္သန္းတင္သြင္းႏိုင္မယ့္ အလား အလာ ရွိေနတာ၊ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္းေတြလဲ ရွိေနတာေတြက တေၾကာင္း၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအခ်က္အခ်ာ ေဒသ တခုျဖစ္ေနတာက တေၾကာင္း စတာေတြေၾကာင့္ ျမန္မာ့အေရးဟာ specific, permanent and vital interests ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံတို႔ဟာ ျမန္မာ့အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ထိပ္တိုက္ ျဖစ္လာႏိုင္စရာ အ ေၾကာင္း မရွိပါ။ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားႏွစ္ခု ထပ္တူ မက်ေနတဲ့အတြက္ vital interests အျဖစ္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက သတ္မွတ္ထားတဲ့ နယ္ေျမေဒသကို secondary interests အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္က စစ္အင္အားသံုးၿပီး ဝင္လာႏိုင္စရာ အေၾကာင္း မရွိ ရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို သတိမမူတဲ့အခါ မလိုလားအပ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပ ႆနာေတြ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ျမန္မာအတိုက္အခံေတြအေနနဲ႔ အေမရိကန္ေတြကပဲ အီရတ္ကို ဝင္သလို ျမန္မာျပည္ကို ဝင္လာေလမလားဆိုၿပီး စိတ္ကူးယဥ္မိသြားတတ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အီရတ္က အေမရိကန္အတြက္ vital interests ဆိုတာ ကို သတိျပဳမိဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလို သတိမမူ၊ ဂူမျမင္တာေတြ မ်ားလာတဲ့အခါက်ရင္ “အေမာင္၊ ေတာင္မွန္း၊ ေျမာက္မွန္း မသိ” ျဖစ္ကိန္း ဆိုက္တတ္တာေၾကာင့္ပါ။
နာဂစ္ကာလတုန္းက အေမရိကန္တပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ကို ဝင္ဖို႔ တိုက္တြန္းႏွိဳးေဆာ္မႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Responsibility to Protect ထဲမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ဆိုတဲ့ စကားလံုး မပါဝင္ပါဘူး။ ဆြဲယူအသံုးျပဳမွသာ အက်ံဳး ဝင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆြဲယူအသံုးျပဳၿပီးမွ ျပင္သစ္က ဦးေဆာင္ၿပီး ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရး ေကာင္စီမွာ တင္ပါတယ္။ လံုျခံဳေရးေကာင္ စီဆိုတာကလဲ log-rolling problem ရွိတဲ့အတြက္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မက်လာပါဘူး။ အဲဒီအခါမွာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ က authorised လုပ္တဲ့ multilateral intervention မဟုတ္တဲ့ coalition အသြင္သ႑ာန္နဲ႔ multilateral intervention ေတြ၊ unilateral intervention စတာေတြကို ထပ္မံေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဝင္ေရာက္ျခင္း မျပဳခဲ့ၾကပါဘူး။ အဓိကကေတာ့ ျဖစ္ တဲ့ ကိစၥရပ္ဟာ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္အေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တဲ့ အစိုးရရဲ႕ လ်စ္လ်ဴရွဳမႈျဖစ္တဲ့အတြက္ တျခားႏိုင္ငံေတြ အတြက္ general, temporary, secondary interests ျဖစ္ေနရျခင္းေၾကာင့္ပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရမွာလဲ legitimized intervention မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာႏိုင္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြား သေဘာတရားကို သတိမမူတဲ့ အတိုက္အခံေတြက ဒါကို ႏိုင္ငံတကာက ပါးစပ္နဲ႔ပဲ ေျပာတယ္၊ ဘာရယ္နဲ႔ အျပစ္တင္ေဝဖန္ၾကျပန္ပါ တယ္။ အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သားေတြကလဲ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပတို႔ကပဲ သူတို႔ရဲ႕ စစ္အင္အားကို ေၾကာက္လန္႔လို႔ မဝင္ရဲသလိုလို ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။ ဒါကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး တဘက္နဲ႔ တဘက္ အင္တာနက္ေပၚမွာ ျငင္းခုန္ရန္ျဖစ္ေနၾကသူေတြကလဲ ရွိျပန္ပါေသး တယ္။ ေတာထဲမွာ အေလ့က်ေပါက္တဲ့ အရြက္ကို ခုမွ စျမင္သူအခ်င္းခ်င္း တေယာက္က ေအ အရြက္လို႔ေျပာ၊ ေနာက္တေယာက္က ဘီ အရြက္လို႔ ေျပာၿပီး ျငင္းေနၾကတာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပမ္းၿပီး ဘာမွလဲ အက်ဳိးရွိတာ မဟုတ္ပါ။
ဒီၾကားထဲ ကိုးကိုးကၽြန္းကို အေမရိကန္ေရတပ္ကို ႏွစ္တရာတပ္စြဲခြင့္ေပးၿပီး၊ ျမန္မာကို အေမရိကန္ ဝင္ေပးပါလို႔ ေျပာေပးၾကပါ ဆိုတဲ့ စာေတြကလဲ ထြက္လာျပန္ပါေသးတယ္။ ဒီထက္ ပိုဆိုးတာက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားတာကို စစ္ျဖစ္လာရင္ ေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကေန အေမရိကန္က ဝင္ကူညီေပးၿပီး ျမန္မာအာဏာရွင္စစ္တပ္ကို တိုက္လိမ့္မယ္ ဆိုတာမ်ဳိးေတြ ေျပာၿပီး ျမန္မာလူထုကို မဆက္စပ္၊ မသက္ဆိုင္တဲ့ အေတြးမွား၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မွားေတြ ေပးတာမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုကိစၥမ်ဳိးေတြဟာ ႏိုင္ငံ ေတာ္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ permanent and vital interests နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ ဒီမို ကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က “အျမဲတမ္းရန္သူ၊ အျမဲတမ္း မိတ္ေဆြ” ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာဆိုထားခဲ့ဘူးပါ တယ္။ ႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာကလဲ အျမဲတမ္း မဟာမိတ္၊ အျမဲတမ္း ရန္ဘက္ ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ ပါတယ္။
အခုလက္ရွိအေျခအေနမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ျမန္မာတမ်ဳိးသားလံုး ဆန္႔က်င္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အဓိက အခ်က္ကေတာ့ စစ္အာဏာ ရွင္စနစ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကို မေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္တဲ့ အတြက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ National Power ကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို က်ဆင္းေစႏိုင္တယ္။ ဒီအတြက္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ၾကဖို႔ လို အပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးအေျခအေနအရပ္ရပ္ကေန ျမန္မာတမ်ဳိးသားလံုးကို ေတာင္း ဆိုလာတဲ့ temporary interests ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအတြက္ permanent and vital interests ျဖစ္တဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ စတာေတြကို ဘယ္သူကမွ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္မွ compromise လုပ္လို႔ မရပါဘူး။
ကိုယ့္ရန္သူရဲ႕ ရန္သူတိုင္းကို မိတ္ေဆြဖြဲ႔လို႔ မရပါဘူး။ ကိုယ့္ရန္သူရဲ႕ မိတ္ေဆြတိုင္းကို ရန္သူသတ္မွတ္လို႔ မရပါဘူး။ အမ်ဳိးသား အ က်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဘယ္လိုအဖြဲ႔အစည္း၊ ဘယ္လိုလူပုဂၢိဳလ္ကမွ လက္လြတ္စပယ္ လုပ္ကိုင္ဆံုးျဖတ္ လို႔ မရပါဘူး။ ဒီလိုပါပဲ။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး၊ တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြဟာလဲ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ပတ္သက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးစနစ္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ လာခ်ိန္က်မွ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲေတြနဲ႔ စဥ္းစားသတ္မွတ္ၾကရမယ့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးစုသတ္မွတ္ေရး၊ နယ္ေျမပိုင္နက္ ခြဲေဝသတ္မွတ္ေရး ကိစၥရပ္ေတြ အားလံုးကို ဘယ္လိုလူေတြက ဘယ္လိုကတိေတြပဲ ေပးထားခဲ့သည္ျဖစ္ေစ၊ ဘယ္ လိုႏိုင္ငံေတြက ေထာက္ခံမႈျပဳသည္ျဖစ္ေစ ဒါေတြဟာ အက်ံဳးမဝင္ပါဘူး။
ဘာေတြပဲ ေျပာေနေန လက္ေတြ႕မွာက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆိုးရွည္ေနသမွ် ကာလပတ္လံုး ျမန္မာတမ်ဳိး သားလံုးရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရွံဳးၿပီး၊ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာေတြ က်ဆင္းေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေတြ၊ အိမ္ၾကက္ခ်င္း အိုးမဲသုပ္ၿပီး ခြပ္ခိုင္းမႈေတြ ရွိေနသမွ်ကာလပတ္လံုး အမ်ဳိးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရးနဲ႔ တန္းတူညီမွ်ေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားအက်ိဴးစီးပြားကို တိုက္ရိုက္ဖ်က္ဆီးေနတာက စစ္အာဏာရွင္ စနစ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ တပ္မေတာ္ဟာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ လက္ကိုင္ဒုတ္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ဖ်က္ဆီးသူေတြထဲမွာ ပါဝင္ေနတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႔ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ မတရားတဲ့ ဥပေဒေတြကို ရဲတပ္ဖြဲ႔က အ သံုးျပဳေနၾကရတယ္။ ၾကံ့ဖြံ႕ေတြ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အာဏာရွင္ေဒါက္တိုင္အျဖစ္ စနစ္ကို ေထာက္မထားသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါ ေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ တပ္မေတာ္ထဲ၊ ရဲတပ္ဖြဲ႔ထဲ၊ ၾကံ့ဖြံ႕ထဲ ဝင္ေရာက္ခဲ့သူေတြဟာ ျပည္သူ႔ ရင္ခြင္ကို ခိုလႈံၿပီး အာဏာရွင္စနစ္ကို ဖီဆန္ဆန္႔က်င္ဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။ ယေန႕ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆိုး ေအာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ တပ္မေတာ္၊ ျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႔ အပါအဝင္ ျမန္မာ တမ်ဳိးသားလံုး လက္တြဲၿပီး အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈႀကီးကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔က လက္ေတြ႕က်ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္ တိုက္ပြဲဝင္လမ္းေၾကာင္း တရပ္အျဖစ္ လိုအပ္ ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမႈဆိုတာကို အခ်ဳိ႕က အမ်ိုဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ဳိးသား ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးတို႔နဲ႔ ယွဥ္ၿပီး ေပၚထြက္လာတယ္လို႔ ထင္တတ္ၾကတယ္။ ဒါေတြဟာ strategy framework သေဘာတရားအေပၚမွာ ကြဲလြဲစြာ နားလည္မႈ ေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုလုပ္ငန္းေဆာင္တာမွာမဆို ends (အဆံုးသတ္ ပန္းတိုင္)၊ ways (သြားမယ္လမ္းေၾကာင္း) နဲ႔ means (resources) သံုးမ်ဳိး ဟန္ခ်က္ညီမွ ေအာင္ျမင္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းသားတေယာက္က ဘဝမွာ ဘြဲ႕တခုရဖို႔ လိုအပ္ တယ္လို႔ ယူဆတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ဘြဲ႕ရဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို ထားတယ္။ ဘြဲ႕ရဖို႔ ႀကိဳးစားမယ္ဆိုၿပီးေတာ့လဲ မိဘေဆြမ်ဳိး အသိုင္း အဝိုင္းကို ေၾကညာတယ္။ ဒါက ends ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါတခုတည္းနဲ႔တင္ မၿပီးေသးဘူး။ ဒီလိုဘြဲ႕ရဖို႔အတြက္ ဆယ္တန္းေအာင္ ရမယ္၊ တကၠသိုလ္ တက္ရမယ္။ ပထမႏွစ္၊ ဒုတိယႏွစ္၊ တတိယႏွစ္ စာေမးပြဲေတြ အဆင့္ဆင့္ ေျဖရမယ္။ ဒါက ways ျဖစ္တယ္။ ဒီလို ရွိရံုေလာက္နဲ႔လဲ မရေသးဘူး။ ဘြဲ႔ရဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ့္ လမ္းေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္မွာ အခ်ိန္ ကုန္မယ္၊ ေငြကုန္မယ္၊ လူရဲ႕ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မွုေတြ ရွိမယ္။ ဒါေတြက means ေတြပဲ ျဖစ္တယ္။
ျမန္မာျပည္အေရးမွာဆိုရင္ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ဳိးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရး ဆိုတာေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္ အတြက္လိုအပ္တဲ့ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားေတြ ျဖစ္တယ္။ တမ်ဳိးသားလံုး ဦးတည္ရမယ့္ ပန္းတိုင္ ends ျဖစ္တယ္။ အမ်ဳိးသားလြတ္ ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမႈဆိုတာက ဒီပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေအာင္သြားဖို႔ လမ္းေၾကာင္းအဆင့္ဆင့္ထဲက အဆင့္ တဆင့္သာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ways ေတြထဲက တဆင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လုပ္ငန္းေဖာ္ေဆာင္မႈေတြမွာ strategic picture တခုလံုးကို ျခံဳငံုၾကည့္ၿပီးမွ complementary interests လား၊ competing interests လားဆိုတာ မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးသပ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလို မဟုတ္ပဲ သူဘာလဲ၊ ငါဘာလဲ လုပ္ေနလို႔ကေတာ့ ဟသၤာကိုးသိန္း ပ်က္ကိန္း ၾကံဳပါလိမ့္မယ္။ ပင္လယ္ထဲ သေဘၤာပ်က္ေနခ်ိန္မွာ အ သက္ကယ္ေလွေတြေပၚ လူေတြေရာက္ဖို႔က အေရးႀကီးပါတယ္။ သေဘၤာပ်က္ေနမွ သေဘၤာေဆာက္ၿပီး ကယ္ဖို႔ လုပ္ေနလို႔မရပါဘူး။ သေဘၤာေဆာက္တာကေတာ့ ေရရွည္အတြက္ ေဆာက္ဖို႔လိုမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီသေဘၤာနဲ႔ပဲ ကယ္မယ္လုပ္ေနလို႔ေတာ့ မရပါ ဘူး။ ေရတို၊ ေရရွည္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ဟန္ခ်က္ညီဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေရရွည္ပဲ အာရံုစိုက္ေနရင္ ေနာက္တြန္႔ပါတယ္။ ေရတိုပဲ အာ႐ံုစိုက္ေနရင္ ေရွ႕ကၽြံပါတယ္။ ဟန္ခ်က္မညီရင္ ေအာင္ျမင္မႈရမွာလဲ မဟုတ္ပါ။ ျပည္တြင္းပ႗ိပကၡမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္ပ ပ႗ိပကၡေတြမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတာက မူဝါဒေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာေတြကို အဆံုးအျဖတ္ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိး သားအက်ဳိးစီးပြားရဲ႕ အမ်ဳိးအစားကြဲျပားမႈေတြ အေပၚမွာ အေျခခံၿပီးမွ strategy framework ကို ခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ ေအာင္ျမင္ဖို႔ အ လားအလာေတြ ပိုရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဂံုး
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ အခုဒီေဆာင္းပါးဟာ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အတိုခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ေရးသားတင္ျပၿပီး ျမန္မာျပည္ နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ႕ကို ေယဘုယ်ဥပမာအေနနဲ႔ ထည့္သြင္းတင္ျပထားျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အမ်ဳိး သားအက်ဳိးစီးပြားကို သီးသန္႔ေရးသားထားတဲ့ ေဆာင္းပါးမဟုတ္ပါဘူး။ ေရးသားထုတ္ေဝဖို႔ လိုအပ္ေသာ အခ်ိန္ကာလ မဟုတ္ေသး ပါ။ ကုလားစာ၊ ဘိုစာ၊ တ႐ုတ္စာ ခ်က္စားဖို႔ ေနေနသာသာ မီးဖိုထဲ ေဝးလို႔ အိမ္ထဲေတာင္ ေရာက္ေသးတာ မဟုတ္ပဲ ဘိုစာေကာင္း တယ္၊ တ႐ုတ္စာ ေကာင္းတယ္နဲ႔ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြးမႈေတြကိုလဲ စိတ္ပါဝင္စားမႈ မရွိလွပါ။ ကုလားစာ ခ်က္လိုသူက တကယ္ခ်က္ရမယ့္ အခ်ိန္မွာ မွန္မွန္ကန္ကန္ ခ်က္တတ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ေလ့လာထားဖို႔၊ ဘိုစာ ခ်က္လိုသူက မီးဖိုထဲေရာက္မွ ဟိုဟာမသိ၊ ဒီဟာမသိနဲ႔ အဂၤလန္မွ စားဖိုမွဴးမ်ား ျပန္ပင့္ေနရတဲ့ ဘဝ မေရာက္ဖို႔၊ တ႐ုတ္စာ ခ်က္လိုသူကလဲ မီးဖိုထဲေရာက္မွ ရြာရိုးကိုးေပါက္ ျပန္ထြက္ ေလွ်ာက္ၿပီး သားလွီးဓား လိုက္ရွာေနရတဲ့ ဘဝမေရာက္ဖို႔ကိုသာ ကိုယ့္အသိႏွင့္ကိုယ္ ဝိုင္းဝန္းႀကိဳးပမ္း ျပင္ဆင္ထားသင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
ခင္မမမ်ဳိး
(၂၅၊ ၂၊ ၂ဝ၁ဝ)
ရည္ညႊန္းကိုးကား ...
St. Thomas Aquinas, Summa Theologica, 2-2ae, Quest. 40, Art. 1 in Aquinas, Selected Political Writings, trans. J. G. Dawson (Oxford: Blackwell, 1948).
Hans J. Morgenthau, Politics Among Nations (6th ed.; New York: Knopf, 1985).
Niccolo Machiavelli, The Prince and the Discourses (New York: Random House, 1940).
Morgenthau, “Alliances in Theory and Practice,” in Arnold Wolfers, ed., Alliance Policy in the Cold War (Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1959).
Donald E. Nuechterlein, America Overcommitted: United States National Interests in the 1980s (Lexington: Univ. of Kentucky Press, 1985)
K. J. Holsti, International Politics: A Framework for Analysis, 5th ed. (Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall, 1988)
Paul M. Kennedy, The Rise and Fall of the Great Powers: Economic Change and Military Conflict from 1500-2000 (New York: Random House, 1987)
Barry O’Neill, “Power and Satisfaction in the United Nations Security Council,” Journal of Conflict Resolution, 40 (June 1996), 219-37;
Stephen M. Wait, “The Search for a Science of Strategy, A Review Essay,” International Security, Summer 1987, Vol. 12, No. 1, pp. 142-143
Photos by: http://www.art2bank.com/
