ဒီေခတ္က နည္းပညာလႊမ္းမုိးတဲ့ ေခတ္ျဖစ္တယ္။နည္းပညာတိုးတက္မႈရႇိမႇ တိုင္းျပည္တိုးတက္ႏုိင္တယ္။ ေစ်းေရာင္းတာေတာင္တိုးတက္တဲ့ ေစ်းေရာင္းနည္းအတတ္ပညာေတြ သံုးတတ္ဖို႔ လိုအပ္လာတယ္။ သမား႐ိုးက် 'ဆန္ေပးေဆးယူ' ေစ်းေရာင္း နည္းေတြနဲ႔တင္ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘူး။
အာရႇရဲ့ ထိပ္ဆံုးက
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ပညာေရးစနစ္ဟာ ကိုလိုနီေခတ္ကေတာင္ အာရႇတိုက္တစ္ခုလံုးမႇာ ထိပ္ဆံုးကရႇိတဲ့ ပညာေရးစနစ္ျဖစ္တယ္။ စာတတ္ေျမာက္မႈရာႏႈန္းမႇာဆိုရင္ အာရႇသာမကဘူး ဥေရာပႏိုင္ငံတခ်ဳိ႕ထက္ေတာင္ ျမင့္မား ခဲ့တယ္။ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမႇာ ၿမိဳ႕ေတာ္ ႀကီးက မႇဴးမ်ဳိးမတ္ႏြယ္ေတြနဲ႔ လူကံု ထံသားသမီးေတြသာ အိမ္မႇာဆရာထားၿပီး စာသင္ၾကားခြင့္ရၾကေပမယ့္ ျမန္မာျပည္က ေက်းလက္ေတာရြာေတြမႇာေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမား ဆင္းရဲသား သားသမီးေတြအားလံုး ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းေတြမႇာ အခမဲ့ပညာ သင္ၾကားႏုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးအမ်ားစုဟာ ေသစာရႇင္စာေလာက္ေတာ့ တတ္ၾကတယ္။ လက္မႇတ္ထိုးတဲ့ေနရာမႇာ ၾကက္ေျခခတ္စရာမလိုဘူး။ ျမန္မာျပည္က မယ္ေခြလို အမ်ဳိးသမီးစာဆိုေတြ စာပေလြရင္မႇာပိုက္ၿပီး ကဗ်ာလကၤာေတြ ေရးဖြဲ႕ေနခ်ိန္မႇာ ဥေရာပ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမႇာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရေရးအတြက္ တုိက္ပြဲ၀င္ေနရဆဲ ျဖစ္တယ္။
ကြမ္းယာဆိုင္ေတာင္မက်န္
၁၉၆၂ ခုႏႇစ္မႇာ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းလိုက္ၿပီး မၾကာမီမႇာ ျပည္တြင္းရႇိ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမႇန္သမွ် ကြမ္းယာဆိုင္ေတာင္မက်န္ ျပည္သူပိုင္သိမ္းလိုက္တယ္။ သာသနာျပဳေက်ာင္းေတြနဲ႔ ပုဂၢလိကေက်ာင္းေတြအားလံုး လည္း သိမ္းပစ္လုိက္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ပညာေရးအဆင့္အတန္းဟာ တရိပ္ရိပ္က်ဆင္းသြားခဲ့ရတယ္။ ပညာေရးစနစ္ေတြက မတည္ၿငိမ္ဘဲ ခဏခဏအေျပာင္းအလဲျဖစ္ေနတဲ့ဒဏ္ကို ေက်ာင္းသားေတြ မ႐ႈမလႇ ခံခဲ့ၾက ရတယ္။ ဆရာ၊ ဆရာမေတြလည္း 'ခုတစ္မ်ဳိးေတာ္ၾကာတစ္မ်ဳိး'ေပၚလစီမူ၀ါဒေတြေၾကာင့္ မလုပ္တတ္၊မကိုင္တတ္ျဖစ္ၿပီး လက္မိႈင္ခ် ေနၾကရတယ္။ ၾကားထဲကအေခ်ာင္ နာမည္ပ်က္တာပဲ အဖတ္တင္တယ္။
မရႇိမျဖစ္က်ဴရႇင္
အေျပာင္းအလဲမ်ားတဲ့ ပညာေရးစနစ္ေၾကာင့္ က်ဴရႇင္ေတြ ေပၚေပါက္လာရတယ္။ မရႇိမျဖစ္ အေနအထားမ်ဳိးထိ ေရာက္သြားတယ္။ အစိုးရ ေက်ာင္းက ဆရာ၊ ဆရာမေတြလည္း က်ဴရႇင္ေရစီးထဲ ေမ်ာပါလာၾကတယ္။ ဒီမႇာတင္ အားလံုးက ဆရာ၊ ဆရာမ ေတြကို ၀ိုင္းၿပီးလက္ညႇိဳးထိုးၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ဆရာ၊ ဆရာမမႇ က်ဴရႇင္မေပးခ်င္ပါဘူး။ ေက်ာင္းမႇာ ေက်ာင္းတက္ေခါင္းေလာင္းထိုးခ်ိန္ကစၿပီး ေက်ာင္းဆင္းေခါင္းေလာင္း ထိုးခ်ိန္အထိ တစ္တန္း၀င္တစ္တန္းထြက္ မနားတမ္း သင္ၾကားေနရတာဆိုေတာ့ ညေနေစာင္းတာနဲ႔ ေျခကုန္ လက္ပန္းက်ၿပီး ေမာဟိုက္ေနပါၿပီ။ အိမ္မႇာေျခပစ္လက္ပစ္ နားေနခ်င္တဲ့ သူခ်ည္းပါပဲ။ မတတ္သာလို႔သာ နားခ်ိန္ကေလးအဆံုးခံၿပီး က်ဴရႇင္သင္ရတာပါ။ ဘယ္သူကသင္ခ်င္ပါ့မလဲ။ ငါ့၀မ္းပူဆာမေနသာဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးသာမဟုတ္ရင္ ဘယ္ဆရာ၊ ဆရာမမႇ က်ဴရႇင္မသင္ပါဘူး။ ျမန္မာ့ပညာေရး ဒီအေျခအေနထိ က်ဆင္းသြားရတာဟာ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ က်ဴရႇင္ေပးလို႔ မဟုတ္ပါဘူး။
ေတြ႔သမွ်လူ ပါရဂူ
ဆရာ၊ ဆရာမေတြက က်ဴရႇင္ကို ေမြးထုတ္လိုက္တာ မဟုတ္ဘူး။ ပညာေရးစနစ္ႀကီးဟန္မက်လို႔ က်ဴရႇင္ေတြ ေပၚေပါက္လာရတာျဖစ္တယ္။ ေနာက္ဆံုးဘယ္ေလာက္ထိ အေျခအေနဆိုးလာသလဲဆိုရင္ 'ျမင္ျမင္သမွ် ပါေမာကၡ၊ ေတြ႔သမွ်လူပါရဂူ' ဆိုတဲ့စာ ခ်ဳိးေတြေတာင္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ရတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏႇစ္ငါးဆယ္အတြင္း အစိုးရအဆက္ဆက္လက္ထက္ေတြမႇာ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ စာတမ္းဖတ္ပြဲေတြ၊ ညီလာခံေတြ အႀကိမ္ႀကိမ္ က်င္းပခဲ့ၾကတယ္။ စာတမ္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးတင္ သြင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ တုိင္းျပည္နဲ႔ သင့္ေတာ္အပ္စပ္တဲ့၊ မႇန္ကန္ေကာင္းမြန္တဲ့ ပညာေရးစနစ္တစ္ရပ္ ဒီေန႔ထိ မထူေထာင္ႏိုင္ေသးပါဘူး။
မၾကားဖူးတာေတြ
ဒီေန့ဒီအခ်ိန္မႇာေတာ့ ႏႇစ္ငါးဆယ္လံုးလံုး က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ တစ္ပါတီတစ္ဖြဲ႕စည္း အာဏာရႇင္စနစ္ကို ထားရစ္ခဲ့ၿပီး ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီး ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းကို စတင္ေလွ်ာက္လႇမ္းဖို႔ ေျခလႇမ္းျပင္ေနတာ ျမင္ေတြ႕ရတယ္။ ႏႇစ္ ေပါင္းငါးဆယ္လံုးလံုး မၾကားဖူးခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔ဆႏၵကို ေလးစားရမယ္။ အျမင္ခ်င္းမတူသူေတြနဲ႔ေတာင္ မတူတာေတြထားၿပီး တူတာေတြအတူတြဲလုပ္ႏုိင္ေအာင္ နည္းလမ္းေတြရႇာရမယ္။ စတုတၴမ႑ိဳင္ကို ၾကံ့ခိုင္ေအာင္ ထူေထာင္ရမယ္။ ဥပေဒအထက္မႇာ ဘယ္သူမႇ မရႇိေစရဘူး စတဲ့စကားသံေတြ ေန႔စဥ္ၾကားလာရတယ္။ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔အတူ၊ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ဖို႔ ေဆြးေႏြးပြဲႀကီးေတြလည္း တစ္ခုၿပီးတစ္ခု က်င္းပေနတာ ေတြ႕ရတယ္။
ကာယကံရႇင္ေတြမပါဘူး
ပညာေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း လႊတ္ေတာ္ထဲမႇာ ေမးျမန္းေဆြးေႏြးေနၾကတာ ၾကားရတယ္။ မၾကာခင္မႇာေတာ့ စီးပြားေရးေဆြးေႏြးပြဲႀကီးေတြ လုပ္ခဲ့သလို ပညာေရးဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲႀကီးေတြလည္း လုပ္လာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရတယ္။ ျမန္ျမန္လုပ္ေလ ေကာင္းေလလို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီလိုလုပ္တဲ့အခါမႇာ အရင့္အရင္ ေခတ္အဆက္ဆက္ကလုပ္ခဲ့တဲ့ ညီလာခံေတြလို အခရာအက်ဆံုး အဓိကလူေတြကို ခ်န္ထားပစ္ခဲ့တာမ်ဳိး မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ေရႇးကေဆြးေႏြးပြဲႀကီးေတြ ညီလာခံႀကီးေတြ က်င္းပတဲ့အခါ အ စိုးရဌာနဆိုင္ရာ အရာရႇိႀကီးေတြနဲ႔ တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡႀကီးေတြ၊ ဆရာ၊ ဆရာမႀကီးေတြနဲ႔ တျခားပညာရႇင္ႀကီးေတြကို ဖိတ္ၾကားတက္ေရာက္ေစခဲ့တယ္။ တကယ့္ကာယကံရႇင္ေတြေတာ့ မပါဘူး။
လယ္မင္းသားေတြ
ေတာင္သူလယ္သမား ညီလာခံေတြမႇာ တဘက္ႀကီးေတြေခါင္းမႇာ ေပါင္းထားတဲ့ၿမိဳ႕က အရာရႇိႀကီးေတြနဲ႔ ပါတီေကာင္စီ၀င္ေတြ၊ လယ္သမားေယာင္ေယာင္၊ စပါးပြဲစား၊ ပဲစားေယာင္ေယာင္ 'လယ္မင္းသား' ေတြခ်ည္း တက္ေရာက္ၿပီး ေရးေပးထားတာေတြကို ဖတ္ၾက၊ ေျပာၾကတယ္။ လယ္သမားစစ္စစ္ေတြမပါေတာ့ ပကတိအေျခအေနမႇန္ကို ဘယ္လိုလုပ္သိမႇာလဲ။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ အပ္နဲ႔ထြင္းရမယ့္ကိစၥေတြကို ပုဆိန္နဲ႔ေပါက္ၿပီး ရႇင္းရတဲ့အျဖစ္မ်ဳိးေတြ ျဖစ္လာရတာမဟုတ္လား။
ရင္ဖြင့္သံေတြ
အလုပ္သမားညီလာခံဆိုတာေတြလည္း အလားတူပဲ။ ဘာမႇ မထူးဘူး။ အျပာေရာင္ အလုပ္သမား၀တ္စံု၀တ္ထားတဲ့ ညႊန္ခ်ဳပ္ေတြ၊ ညႊန္မႇဴးေတြ၊ စက္႐ံုမႇဴးေတြ၊ မန္ေနဂ်ာေတြနဲ႔ အလုပ္သမား အရာရႇိေတြခ်ည္းပဲ။ အဲဒီေတာ့ စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုေတြရဲ႕ အေျခ အေနမႇန္ကို မသိရေတာ့ဘူး။ တစ္ႏႇစ္လံုးရပ္ထားၿပီး လူႀကီးလာမႇ စြမ္းအားျပည့္လည္ျပတဲ့ စက္႐ံုမ်ဳိးေတြကိုပဲ ဟုတ္လႇၿပီ ထင္ေနၾကတာ။ ဒါမ်ဳိးေတြ မေန႔တစ္ေန႔ကအထိေတာင္ ျမင္ေတြ႕ေနရေသးတယ္။ ဒီေန႔ဒီအခ်ိန္မႇာေတာ့ ဒါမ်ဳိးေတြဆက္ၿပီး ရႇိမေနသင့္ေတာ့ဘူး။ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးကိစၥေတြမႇာ အညာက၊ ျမစ္၀ကြၽန္းေပၚက၊ ေျမလတ္က၊ ကမ္း႐ိုးတန္းက၊ ေတာင္ေပၚကစသျဖင့္ ေဒသစံုက ေတာင္သူလယ္သမားစစ္စစ္ေတြရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံေတြၾကားရေအာင္ လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ အလုပ္သမားကိစၥေတြမႇာလည္း အလုပ္သမားစစ္စစ္ေတြ မပါမျဖစ္ ပါရပါမယ္။
ဆရာေတြကအသိဆံုး
လယ္ယာကိစၥကို လယ္သမားထက္ ဘယ္သူမႇ ပိုမသိႏိုင္ဘူး။ အလုပ္သမားကိစၥကို အလုပ္သမားက အသိဆံုးပဲ။ အလားတူပဲ ပညာေရးကိစၥမႇာလည္း လက္ေတြ႕သင္ၾကားေပးေနရတဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမေတြနဲ႔ သင္ၾကားခံေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ထက္ ဘယ္သူမႇ ပိုမသိႏိုင္ဘူး။ အဆင့္ျမင့္နဲ႔ အထက္တန္းပညာေရးကိစၥ ေဆြးေႏြးပြဲေတြမႇာ လက္ေတြ႔သင္ၾကားေပးေနတဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ မပါမျဖစ္ ပါေစသင့္သလို အရြယ္ေရာက္ေနၿပီျဖစ္တဲ့ အထက္တန္းနဲ႔ အဆင့္ျမင့္ပညာေက်ာင္းသားေတြရဲ႕အသံေတြပါ ၾကားႏိုင္ေအာင္ သူတို႔ကိုလည္း ပါ၀င္ေစသင့္ပါတယ္။
လြတ္လပ္တဲ့ တကၠသိုလ္ပညာေရး
ေရႇးကတကၠသိုလ္ဆီးနိတ္လို႔ေခၚတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ဆိုတာ ရႇိတယ္။ အဲဒီမႇာ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က အဓိပတိျဖစ္ၿပီး ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ဒုတိယအဓိပတိ ျဖစ္တယ္။ ဘာသာရပ္အလုိက္ ပါေမာကၡေတြက ဆီးနိတ္လူႀကီးမ်ားအျဖစ္ပါ၀င္ၿပီး ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖကိုယ္စားလႇယ္ နဲ႔ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ကိုယ္စားလႇယ္အျဖစ္ သမဂၢဥကၠ႒က ပါ၀င္ရတယ္။ တကၠသိုလ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သင္ၾကားေရးကိစၥ အရပ္ရပ္ကို ဒီအဖြဲ႕က လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တယ္။ အစုိးရက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္တာမ်ဳိး မလုပ္ဘူး။
ဒီမိုကေရစီေခတ္မႇာ ဒီမိုကေရစီပညာေရးစနစ္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ေအာက္ေျခကစဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အလားတူပဲ တျခားေနရာေတြမႇာလည္း ေအာက္ေျခက စေျပာင္းလဲဖို႔ လိုပါတယ္ . . .
က ကညစ္ေပမႇာျခစ္
ပညာေရးမႇာ အေျခခံအက်ဆံုးနဲ႔ အေရးႀကီးဆံုးက မူလတန္းပညာေရးျဖစ္တယ္။ တကၠသိုလ္အဆင့္ အထက္တန္းအဆင့္ေတြနဲ႔ အတူေရာၿပီး ေဆြးေႏြးတာမ်ဳိးမလုပ္ဘဲ မူလတန္းအဆင့္ပညာေရး ေဆြးေႏြးပြဲ သီးသန္႔ လုပ္သင့္တယ္။ မူလတန္းဆရာ၊ ဆရာမေတြကိုပဲဦး စားေပး ဖိတ္ၾကားၿပီး စာတမ္းဖတ္တာ၊ ေဆြးေႏြးတာေတြ လုပ္ေစသင့္တယ္။ ပညာေရးတကၠသိုလ္ ေကာလိပ္ေတြက မူလတန္းပညာသင္ၾကားေရးဆိုင္ရာ ဆရာ၊ ဆရာမေတြကလည္း ေခတ္မီသင္ၾကားေရး နည္းစနစ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာတမ္းေတြတင္တာ၊ ေဟာေျပာ တာေတြ လုပ္ေစသင့္တယ္။ မူလတန္းအတြက္ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြ ေရးသားျပဳစုတဲ့ေနရာမႇာလည္း ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ မပါမျဖစ္ပါသင့္သူေတြျဖစ္တယ္။ မူလတန္းကေလးေတြရဲ႕အေၾကာင္းကို မူလတန္းဆရာ၊ ဆရာမေတြက အသိဆံုးျဖစ္တယ္။ ကေလးေတြအေၾကာင္းမသိသူေတြကို အေရး ခုိင္းတဲ့အတြက္ ေရႇးက 'က ကညစ္ေပ မႇာျခစ္' ဆိုတဲ့ စာအုပ္မ်ဳိးေတြ ထြက္ရႇိလာတာျဖစ္တယ္။
ကညစ္ကို မျမင္ဖူးဘူး
'ကႀကီးကစြန္းပင္ ေရမႇာရႊင္' ဆိုတဲ့ စာကဟုတ္ေနပါလွ်က္နဲ႔ 'က ကညစ္ေပမႇာျခစ္' လုပ္ပစ္လိုက္ေတာ့ အားလံုး ဒုကၡေရာက္ကုန္ၾကေရာ။ က ညစ္တို႔၊ ေပတို႔ဆိုတာ ကေလးေတြက ဘယ္လိုလုပ္သိမႇာလဲ။ ကေလး မေျပာနဲ႔ သူတို႔ကို သင္ေနရတဲ့ဆရာမေတြ ကိုယ္တိုင္ေတာင္ ကညစ္ကို မျမင္ဖူးသလို ေပရြက္ကိုလည္း ျမင္ဖူးတာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ျပဳစုရာမႇာ မူလတန္းဆရာ၊ ဆရာမေတြ မပါမျဖစ္ပါသင့္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့တာျဖစ္တယ္။
ေလ်ာစီးသလို
အေျပာင္းအလဲတစ္ခု ျပဳလုပ္တဲ့အခါမႇာ ေလႇကားထစ္တက္သလို တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ အထက္ကိုတက္သြားတဲ့ပံုစံနဲ႔ သြားရပါတယ္။ ဒါမႇ ေခ်ာေခ်ာေမာေမာနဲ႔ လိုရာေရာက္ပါတယ္။ ေလ်ာစီးသလိုအေပၚကေအာက္ကို ေလ်ာခ်တဲ့ပံုစံနဲ႔ သြားတာက ၀႐ုန္းသုန္းကားႏိုင္လႇၿပီး အခန္႔မသင့္ရင္ တလိမ့္ေခါက္ေကြးက်သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီေခတ္မႇာ ဒီမိုကေရစီပညာေရးစနစ္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ေအာက္ေျခကစဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အလားတူပဲ တျခားေနရာေတြမႇာလည္း ေအာက္ေျခကစေျပာင္းလဲဖို႔ လိုပါတယ္။ အေပၚပိုင္းပဲေျပာင္းၿပီး ေအာက္ပိုင္း အေျခခံက မေျပာင္းဘဲနဲ႔ေတာ့ ဘယ္နည္းနဲ႔မႇ ဒီမိုကေရစီျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာလိုက္ခ်င္ပါတယ္။
